ملاک انتخاب رشته تحصیلی و شغل و هر زمیه فعالیتی چه باید باشد؟
سُئِلَ الصَّادِقُ ع عَلَى أَیِّ شَیْءٍ بَنَیْتَ عَمَلَکَ؟ قَالَ عَلَى أَرْبَعَةِ أَشْیَاءَ:
1- عَلِمْتُ أَنَّ رِزْقِی لَا یَأْکُلُهُ غَیْرِی فَوَثِقْتُ بِهِ
2- وَ عَلِمْتُ أَنَّ عَلَیَّ أُمُوراً لَا یَقُومُ بِأَدَائِهَا غَیْرِی فَاشْتَغَلْتُ بِهَا
3- وَ عَلِمْتُ أَنَّ الْمَوْتَ یَأْخُذُنِی بَغْتَةً فَاسْتَعْدَدْتُ لَهُ
4- وَ عَلِمْتُ أَنَّ اللَّهَ مُطَّلِعٌ عَلَیَّ فَاسْتَحْیَیْتُ مِنْه
از امام صادق علیه السلام سوال شد: بر چه بنا کردید امور زندگی خود را؟
فرمودند بر چهار پایه[چهار اصل در انجام همه کارهایم شبانه روزم]:
1- یقین(باور) کردم که رزق من را کسی غیر من نمی خورد، پس اطمینان کردم به رسیدن آن.
2- یقین کردم وظایفی بر عهده من است که غیر من به ادای آن بر نمی خیزد، پس مشغول انجام وظایفم شدم.
3- یقین کردم مرگ، ناگهانی سراغم می آید، پس آماده آن شدم.
4- یقین کردم که خداوند بر همه احوال من مطلع است، پس از او حیا کردم.
(مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ؛ ج12 ؛ ص172)
چند نکته درباره این روایت گهربار:
1- روزی، به فعالیت کاری نیست و امری مقدر شده است. پس حرص نزنیم و غصه نخوریم.
2- پس آیا گوشه خونه هم بنشینیم، رزقمان می رسد؟ خیر، بلکه طبق بند دوم:
آنچه بر عهده ما است تشخیص وظایفمان و عمل به آنها می باشد. هر کس به وظیفه اش عمل کرد، روزی مقدرش هم می رسد.
3- در حقیقت ما برای کسب روزی کار نمی کنیم، بلکه برای انجام وظایفمان تلاش می کنیم. یعنی ملاک در انتخاب رشته تحصیلی و شغل و زمینه فعالیتمان باید شناخت وظیفه باشد و نه بازدهی مالی بر اساس محاسبات مادی.
4- وظایف ما اعم از امور فردی و اجتماعی است و برای هر کس متناسب با استعداد و امکانات و شرایط زمانی و مکانی اش متفاوت می باشد.
بلکه در یک نگاه وسیعتر هر لحظه و آنی، وظیفه ای را می طلبد و ما باید همیشه در حال مرور خود و تشخیص وظایفمان باشیم.
به نظر نمی رسد روایت اصلا در مقام بیان فعالیت یا عدم فعالیت باشد بلکه قصد دارد به انسان گشزد کند در هر شغل و منصبی که هستی کارت را دست انجام بده روزی تو خواهد آمد.
با این نگاه مفسده سوال مقدر نیز بوجود نمی آید.
موفق باشید